Girişimcilikte Tasarım Odaklı Düşünme

Günümüzde girişimciler, iş hayatının lokomotifi olarak kabul edilmektedir. İş hayatında girişimciler yeni iş kurar, buluş yapar ve ekonomik büyümeye yardımcı olurlar. Günümüzde her yıl birçok kişi yeni iş kurmakta, iktisadi gelişmenin ve kalkınmanın dinamiği olarak iş hayatında önemli katkı sağlamaktadır.

Girişimciliğin birçok tanımı olmakla beraber, bu tanımların tümünde ortak nokta, girişimcinin daima “başkalarının baktığı ama göremediği fırsatları görüp bunları iş fikrine dönüştürebilmesidir.” Müşterilerin ihtiyaç duyduğu ürün ve hizmetleri üreterek veya pazarlama yaparak kazanç sağlamayı hedefler.

Girişimci iyi bir iş fikrine sahip olmalıdır. Aklına gelen ilk iş fikrinin iyi olduğuna inanabilir. Ancak girişimcinin çeşitli iş fikirlerini araştırarak arasında bir eleme yapması gerekir. Burada girişimcinin bakış açısını değiştirecek bir yöntem olan “tasarım odaklı düşünme yöntemi”ni inceleyelim. Tasarım odaklı düşünme deyince aklınıza hemen grafik tasarım ya da endüstriyel tasarım gelmesin. Tasarımcı olsun veya olmasın, müzikten edebiyata, bilimden ticarete pek çok alanda tasarım odaklı düşünmek mümkündür. Tasarlama gücünden faydalanarak planlanan süreçler, girişimciler için yenilikçi ve yaratıcı fikirlerin yolunu açar.

Tasarım odaklı düşünme kavramı yabancı literatürde “Design Thinking” olarak geçmektedir. Basit anlamda Türkçe’ye “Tasarım Odaklı Düşünme” olarak uyarlanan yaklaşım, bir ürün tasarlarken kullanılan zihinsel süreçlerin neler olduğunu ifade etmektedir.

Tim Brown’a göre tasarım odaklı düşüme, insanların ihtiyaçlarını, teknolojinin olanaklarını ve iş başarısı için gereklilikleri birleştirmede tasarım araçlarından yararlanan, insan merkezli bir inovasyon yaklaşımıdır. Brown, kavramın popülerleşmesinde önemli noktalardan biri olan Harvard Bussiness Review makalesinde de tasarım odaklı düşünmenin doğasını tarif eder: “Basitçe söylemek gerekirse, tasarım odaklı düşünme (...) insanların ihtiyaçlarıyla, teknolojik olarak uygulanabilir olanı bir araya getiren tasarımcı duyarlılığını ve yöntemlerini kullanan bir disiplindir.”

Tasarım odaklı düşünme yaklaşımının uygulamasına yönelik örnekler sunan Stanford Üniversitesi, tasarım odaklı düşünme aşamalarını empati, tanımlama, fikir üretme, prototip ve test olmak üzere beşe ayırmıştır.

Şekil 1: Stanford Üniversitesi tasarım odaklı düşünme yaklaşımı aşamaları

Empati kur (empathize)

Bu adım, kullanıcının içinde yaşadığı ortamı gözlemleyerek kullanıcıyı ve sorunu anlama adımıdır.  Sürecin odağına insanı koymak için mutlaka duygudaşlık ile başlanmalıdır. Ele alınan sorun genelde kullanıcıya özel sorunlar olduğu için kullanıcıyı derinlemesine anlamak gerekir.

Tanımla (define)

Kullanıcıdan toplanan bulgular ışığında, ele alınması gereken problem etraflıca, tüm boyutlarıyla belirlenir. Bir sonraki aşamanın verimli olması için bir önceki adımdan alınan içgörü ışığında problem yeniden tanımlanmalıdır.

Fikir üret (ideate)

Tasarım odaklı düşünme sürecinin bu evresinde radikal tasarım alternatifleri aranır. Iraksak düşünme ile bir “büyük resmi görme” çalışması yapılır. Odaklanma yerine parlayıp büyüyen bir düşünme yaklaşımı vardır. Ne kadar çeşitli fikirler üretilirse ideal çözüm bulma olasılığı o derece artar.

Prototiple (prototype)

Bu evre, fikirlerin düşünsel zeminden çıkıp gerçek dünyaya girdiği evredir. Fiziksel formu olan herhangi bir şey prototip olabilir. Yapışkan kağıtlarla dolu bir duvar ya da bir drama çalışması prototip yerine geçebilir.

Test et (test)

Test adımı rafine çözümler, dönütler ve kullanıcı ile daha derin bir duygudaşlık için önemli bir aşamadır. Bu aşama,  yinelenebilir, değerlendirme ve dönüt sağlayan bir süreçtir.

“Haklıymışçasına prototiple, hatalıymışçasına test et.”

(Design Thinking Bootleg, 2018)

Kaynakça

  1. Stanford  (2010). An  Introduction  to  Design  Thinking Process  Guide. 
  2. Stanford (2018). Design Thinking Bootleg.
  3. Tekin, M. (2016). Girişimcilik.
  4. Şahin, E. Tasarım Odaklı Düşünme Yönteminin Benlik Saygısı Ve Yaratıcılık İle Bilişsel Ve Duygusal Bağlamda İlişkilendirilmesi: Bir Etkinlik Çalışması. Ankara: TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.