Türkiye geleceğe yönelik pek çok startup girişimiyle şimdiden ümit vaadeden ülkelerden biri. Türkiye bir marketplace ve benzeri sektörler için yaratıcı bir ortam. İşe bir başka açıdan baktığımızda, kişi başına düşen girişimcilik yatırımları anlamında şu anda 1 doların altında dolaşıyoruz. Bu tutarın global rekabet için en az 10 dolar ve üstü seviyelere çıkması gerekiyor. Bu da girişimlere her sene 800 milyon dolar üzeri yatırım yapılması anlamına geliyor. Bunun yolu ise hem daha global düşünen girişimcilere ihtiyaç var hem de global düşünen bu girişimcilere yatırım yapacak daha çok yatırım fonuna ihtiyaç var.
Türkiye gelişmekte olan, dinamik ve yeniliklere açık bir ülke. En son teknolojilere adaptasyon yeteneğimiz genç nüfusumuzla bir araya geldiğinde, girişimcilik açısından son derece elverişli bir iklim ortaya çıkıyor. Türkiye girişimcilik ekosistemini teknoloji ve internet temelli girişimleri odağına alarak takip eden ve analitik veriler sunan Startups.Watch’un raporuna göre, 2018 yılında toplam 103 milyon dolarlık yatırımla Türkiye’nin girişimcilik tarihinde bir rekora imza atıldı. Özel sermaye yatırımlarıyla beraber yatırımlar 177 milyon doları geçti. Toplam 167 girişime, ticaret sicil gazetesine kayıtlı yatırım gerçekleştirildi. 2017 yılındaki toplam yatırımın 51 milyon dolar olduğu düşünülünce, ikiye katlanan bir başarıyla karşı karşıya olduğumuzu görüyoruz. Bu başarı tablosunda; hem yatırımcıların startup’lara güveninin hem de girişimcilerin cesaret, bilgi ve öngörüsünün artmasının önemli etkisi var. Buna ilaveten, kuluçka merkezleri, hızlandırma projeleri ve hackathon etkinlikleri sayesinde startup’larla daha yakın ilişkiler kuran kurumların da, girişimlere yatırım oranının artarak yüzde 7,6’ya yükseldiğini görüyoruz.
Startup’ların girişimcilik ekosistemi içindeki yeri büyüyor
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de internet alt yapısının ve iletişim başta olmak üzere teknolojinin birçok alanda hızla gelişmesi, girişimcilik modellerinde değişikliğe neden oldu. Hizmet sektörünün internet mecrasına kayması, hız ve kişiselleştirme faktörlerinin bu sektör içinde önem kazanması, katma değer ögesinin fiyat etkeninin önüne geçmesi gibi birçok değişim, Türkiye’deki girişimcilik ekosistemini dönüştürdü ve startup denen girişimler baş rolü kaptı. Büyük çoğunluğu klasik yapıdaki KOBİ’lerden oluşan girişim ekosistemin içindeki, gücünü teknolojiden ve dinamizmden alan, global ölçekte ses getirebilecek nitelikteki bu startup’ların sayısı da, aldıkları yatırımlar da artarak devam edeceğe benziyor.
2018’de en fazla ‘FInTech’ girişimleri yatırım aldı
Startups.watch tarafından hazırlanan Türkiye’nin 2018 yılı girişimcilik karnesine göre en çok yatırım alan ve satışı gerçekleşen startup’lar, internet temelli olanlar veya yazılım firmaları. Startups.watch’un raporunda yer alan veriler; 2017’de gerçekleşen erken seviye yatırımlarında bir önceki yıla kıyasla yüzde 102’lik bir artış yaşandığını ve yıl içinde en fazla yatırım elde eden girişimlerin sırasıyla ototrink, evtiko ve iyzico olduğunu gösterdi. Büyüme sermayesi ve özel sermaye alanlarında ise Zirve Yazılım, Biletall ve Mikro Yazılım ön plana çıkıyor. Yılın en fazla yatırım yapılan ilk üç alanı; 9,6 milyon dolarla ’emlak’, 12,8 milyon dolarla ‘hizmet olarak yazılım’ ve 18,6 milyon dolarla ‘FinTech ekosistemleri’ olurken, en fazla yatırım alan beş girişim; 3,2 milyon dolarla V-Count, 3,7 milyon dolarla Otelz.com, 4 milyon dolarla evtiko, 4,4 milyon dolarla ototrink ve 15 milyon dolarla iyzico olarak sıralandı.
Kurumsal şirketler özel girişim yatırımlarına odaklandı
Startup satışlarında ise şirket ve satış oranları şu şekilde gerçekleşti: Adphorus (%100), Babil.com (%100), Hesap Kurdu (%18), Markafoni (%100), Panteon (%100), Siyonet (%100), tasit.com (%100). Peak Games, kart ve okey oyunları stüdyosunun devredilmesine yönelik olarak ABD’li oyun şirketi Zynga ile 100 milyon dolarlık bir anlaşma imzaladı. Anlaşmaya konu olan stüdyonun geliştirdiği oyunlar arasında, Amerika’nın en büyük kart oyunlarından Spades Plus ve Gin Rummy Plus’ın yanı sıra Türkiye’nin en büyük oyunu 101 Okey Plus gibi oyunlar bulunuyor. 2018 yılında kurumsal şirketler de özel girişim yatırımlarına odaklandılar. Bu şirketler; Agito, Amadeus Capital, Bluestein & Associates, Boğaziçi Ventures, Demirören Ventures, Growth Circuit Ventures, Idacapital, Logo Ventures ve Vostok Emerging Finance olarak raporda listelendi. 2018’de, sağlıklı bir ekosistemin bütün aşamalarına yatırımlar yapıldı. 15 milyon dolar C serisi yatırım, 17,4 milyon dolar B serisi yatırım, 23,3 milyon dolar A serisi yatırım ve 46,5 milyon dolarlık tohum yatırımı gerçekleştirildi. Şirketler, 2018 yılında girişimlere yatırım yapmaya daha fazla ilgi gösterdi. 2010 yılında 19 milyon dolar ile başlayan bu erken aşama fonlama miktarı 2018 yılında yüzde 7,6’lık kurumsal yatırım payıyla 103 milyon dolara ulaşmayı başardı.
Global girişimcilik ekosisteminde Türkiye
Girişimcilik açısından Türkiye’nin dünyadaki yerine baktığımızda da, ülkemizin hiç de kötü sayılamayacak bir konumda olduğunu görürüz. Startups.watch’un raporundaki Avrupa ve Orta Doğu ve Kuzey Afrika 2017 Erken Dönem Yatırım Karşılaştırması’na göre Türkiye; Birleşik Krallık, Almanya, Fransa ve İsveç’in bulunduğu Süper Lig’de bulunmasa da, İsviçre, Hollanda, Belçika, Norveç, Finlandiya, İspanya, İrlanda gibi önemli Avrupa ülkelerinin bulunduğu 1. Lig’in sonlarında 103 milyon dolarlık yatırımla yer almayı başarmış durumda.
Türkiye’de startup ekosistemi nasıl geliştirilir?
Küresel Girişimcilik İndeksi’nde son dört yılda 12 sıra gerilediğimiz gerçeğiyle yüzleştiğimize göre, geriye “Türkiye’de -GEDI’nin yaptığı tanıma uyan- girişimciler nasıl desteklenebilir, ülkemizin startup ekosistemi nasıl geliştirilir?” diye sormamız ve yanıtlar aramamız gerekiyor. Genel resme bakıldığında bu ekosistemin gelişiminin önündeki sorunlardan biri olarak ‘yazılımcı sayısının azlığı’ dikkati çekiyor. Ülke verileri, startup ekosistemi için büyük öneme sahip olan yazılımcıların Türkiye’de sayıca yetersiz olduğuna işaret ediyor. Avrupa’da en çok yatırım alan Birleşik Krallık ve Almanya’da 800 binin üzerinde yazılımcı var, Türkiye’de ise bu sayı 123 bin civarında. Türkiye’de her 1 milyon kişiye 2 bin yazılımcı düşerken, İsveç, Hollanda ve İsviçre’de bu rakam 18 bin, İrlanda’da ise 15 bin. Bunun yanı sıra, her ne kadar genç bir nüfusumuz olsa da, girişimcilik alanında gerektiği kadar hızlı bir gelişim kat edebildiğimiz söylenemez. Dünyanın hızına uyum sağlama kabiliyetinin reflekse dönüşmesi, girişimciliğin bir kültür olarak benimsenmesine, okullarda tohumlarının atılmasına, bir kariyer hedefi olarak görülmesine bağlı. Ayrıca, ülke olarak daha fazla sayıda katma değeri yüksek startup çıkartmamız gerekiyor. Yatırım tarafında da, sektörü yeterince besleyecek bir yatırımcı ilgisi henüz elde edilebilmiş değil. Bunda elbette, coğrafi konumun neden olduğu sorunların da etkisi büyük.
IQ Dergisinden